پلنگ

پلنگ (نام علمی: Panthera pardus) جانوری از خانوادهٔ گربه‌سانان و کوچک‌ترین حیوان در میان سه گربهٔ بزرگ در سردهٔ پلنگ‌مانندها است که شیر و ببر دو عضو دیگر آنند.

زیستگاه پلنگ در گذشته از آفریقای جنوبی تا کره را دربر می‌گرفت و این جانور در سراسر آفریقا و جنوب آسیا پراکنده بود. اما تخریب زیستگاه و شکار، قلمرو این حیوان را به شدت کاهش داده و امروزه بیشترین تراکم پلنگ‌ها در آفریقای جنوب صحرا است. اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست این حیوان را با توجه به کاهش جمعیت و کاهش محدودهٔ زندگی آن در فهرست گونه‌های «در مرز تهدید به انقراض» قرار داده‌است. اما با همهٔ این احوال جمعیت پلنگ‌ها از دیگر گونه‌های خویشاوند خود یعنی شیر، ببر و جگوار بیشتر است و وضعیت حفاظتی بهتری دارد

پلنگ در مقایسه با دیگر گربه‌سانان پاهایی کوتاه، بدنی کشیده و جمجمه‌ای بزرگ دارد.

موفقیت بالای این گونه در حیات وحش تا حدی به قابلیت‌های شکارگری فرصت‌طلبانه‌اش، انطباق‌پذیری‌اش با زیستگاه‌های مختلف، امکان دویدن با سرعت ۵۸ کیلومتر در ساعت، توانایی بی‌نظیرش در بالارفتن از درخت حتی در حالی که لاشهٔ بزرگی را با خود حمل می‌کند و همچنین توانایی شناخته‌شده‌اش در حرکت پنهانی مربوط می‌شود.

پلنگ تقریباً از هر حیوانی که بتواند شکار کند تغذیه می‌کند و زیستگاه مطلوب او نیز از جنگل‌های بارانی تا نواحی بیابانی متغیر است. از حشراتی چون سوسک و ملخ تا بزرگترین پستانداران در فهرست طعمه‌های او قرار دارند و در صورت پیدا نکردن شکار لاشه‌خواری هم می‌کنند. اما شکار اصلی آن‌ها پستانداران متوسط جثه (وزن بین ۲۰ تا ۸۰ کیلو) است. بزرگترین شکاری که از یک پلنگ ثبت شده شکار یک گاو کوهی معمولی ۹۰۰ کیلویی به دست یک پلنگ نر آفریقایی بوده است. اما آن‌ها هم معمولاً به سراغ حیوانات بسیار بزرگ نمی‌روند.

پلنگ‌ها مثل اکثر گربه‌سانان دیگر زندگی انفرادی دارند و فقط در فصل جفتگیری کنار هم هستند. آنها قلمرویی را برای خود مشخص کرده و به شدت برای حفظ آن تلاش می‌کنند. قلمرو پلنگ‌های نر بین ۳۰ تا ۷۸ کیلومتر مربع و قلمرو پلنگهای ماده حدود ۱۵ کیلومتر مربع گزارش شده‌است.

در یک مطالعه در نامیبیا قلمروهای بسیار وسیع تا حد ۳۰۰ کیلومتر مربع گزارش شده‌است. ممکن است قسمتی از قلمرو پلنگهای نر و ماده با یکدیگر مشترک باشد. در یک مطلعه در ساحل عاج مشخص شد که قلمرو یک پلنگ ماده کاملاً داخل قلمرو یک پلنگ نر است اما تداخل در قلمرو پلنگهای هم‌جنس به هیچ وجه اتفاق نمی‌افتد.

دوره بارداری پلنگ ماده تقریباً سه ماه به طول می‌انجامد و حیوان پس از این مدت در غار یا بین درخت‌ها یا زیر سایبان سنگ‌ها و صخره‌ها دو یا سه بچه که ابتدا چشم‌هایشان جایی را نمی‌بیند به دنیا می‌آورد. توله‌های پلنگ از چهار ماهگی از شیر گرفته می‌شوند.

پلنگها در اکثر مناطق با شکارچیان دیگری همچون ببر، شیر، کفتار راه‌راه و کفتار خال‌دار، خرس قهوه‌ای، گرگ، سگ وحشی آسیایی و سگ وحشی آفریقایی و یوز هم‌بوم هستند و رقابت بین‌گونه‌ای میان آن‌ها وجود دارد. در این شرایط ممکن است آن‌ها طعمه همدیگر را بدزدند یا توله‌های همدیگر را بکشند اما معمولاً با انتخاب نوع شکارهای متفاوت و پرهیز از مناطق اصلی محل حضور شکارچیان دیگر از درگیری اجتناب می‌کنند. شدیدترین رقابت در مناطقی است که پلنگ و ببر زیستگاه مشترکی دارند.

در این شرایط معمولاً پلنگ‌ها به سراغ طعمه‌های کوچکتر می‌روند و در مناطقی که ببر جمعیت بیشتری دارد جمعیت پلنگ کمتر است. پلنگ به صورت انفرادی زندگی می‌کند و در مناطقی که احساس آرامش داشته باشد، روز و شب در حال فعالیت است؛ ولی در جاهایی که احساس خطر کند (اکثر مناطق ایران) شب‌ها آن هم با احتیاط ظاهر می‌شود.

پلنگ‌ها دارای قلمرو می‌باشند و آن را به وسیلهٔ ادرار خود مشخص می‌کنند. در شرایط عادی پلنک آرام و با وقار حرکت می‌کند ولی به راحتی می‌تواند سرعت خود را به ۶۰کیلومتر در ساعت افزایش دهد. پلنگ قادر است شش متر به صورت افقی و سه متر به حالت عمودی بپرد.